Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie projekt społeczny i edukacyjny, najważniejsze święto zabytków kultury Starego Kontynentu. Ich idea narodziła się 3 października 1985 roku w Granadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy, na której minister kultury Francji zaproponował zorganizowanie w całej Europie zainicjowanych we Francji w 1984 roku Dni Otwartych Zabytków. Wówczas po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Inicjatywa cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że w 1991 roku zainspirowała Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa.
Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej. Imprezy skierowane są do bardzo szerokiej i różnorodnej grupy odbiorców, co nadaje im wymiar uniwersalny. Właśnie takie inicjatywy sprawiają, że idea EDD zyskuje nowych zwolenników, stając się tym samym najważniejszym wydarzeniem kulturalnym Starego Kontynentu.
Z każdym rokiem imprezy organizowane w ramach EDD zyskują na popularności.
W obchodach Europejskich Dni Dziedzictwa uczestniczą wszystkie państwa-członkowie Rady Europy, w tym Polska, która włączyła się do tej akcji w 1993 roku. Co roku we wrześniu organizatorzy udostępniają do zwiedzania szerokiej publiczności zabytki i miejsca kultury, przygotowują festyny, jarmarki, imprezy plenerowe, inscenizacje, turnieje rycerskie, wystawy, odczyty naukowe, konkursy, spotkania z twórcami kultury i wiele innych imprez o różnorodnym charakterze, skierowanych do różnych grup społecznych i wiekowych. Dzięki temu obywatele państw uczestniczących w EDD mają doskonałą okazję do poznania dorobku kulturowego regionu, który zamieszkują.
Organizacja Europejskich Dni Dziedzictwa w zdecydowanej większości państw europejskich ogranicza się do udostępniania zabytkowych budynków, które na co dzień pozostają niedostępne. Europejskie Dni Dziedzictwa w Polsce to przede wszystkim program edukacyjny, wystawy, wycieczki, prelekcje, gry i konkursy przybliżające lokalnym społecznościom historię ich ziem. Nie można mówić o dziedzictwie i jego wartości, nie mówiąc o historii. Tę historię, bez względu na to jak może być ona trudna, staramy się przybliżyć. Dzięki obcowaniu z zabytkiem, wydarzenia z przeszłości stają się mniej odległe i bardziej zrozumiałe.
Znaczenie Europejskich Dni Dziedzictwa
Kluczem do skutecznego zachowania dziedzictwa jest zaangażowanie w opiekę nad nim miejscowych społeczności, co z kolei wymaga dostarczenia im rzetelnych informacji na temat jego wartości. Dostrzeżenie wartości dziedzictwa – czy to w sensie społecznym, czy ekonomicznym – wiąże się przede wszystkim z koniecznością poznania historii danego miejsca, bez względu na to, jak trudna może to być opowieść. Mierzenie się z problemem zakłada w pierwszej kolejności jego zdefiniowanie, a zatem nie można mówić o rozwiązywaniu problemów z przeszłości bez mówienia o historii, oczywiście opierając się na rzetelnej analizie źródeł. Zabytki, ich dzieje, a nawet stan zachowania są takim właśnie źródłem. Mamy nadzieję, że poprzez nasze działania edukacyjne przyczyniamy się do zwiększenia stopnia znajomości naszej wspólnej historii, a tym samym wpływamy na wzmocnienie poczucia wspólnoty.
Zasady organizacji Europejskich Dni Dziedzictwa:
- EDD odbywają się podczas wrześniowych weekendów.
- EDD umożliwiają szerokiej publiczności dostęp do zabytków, które na co dzień są dla niej niedostępne.
- Dostęp do tych miejsc powinien być bezpłatny.
- Organizatorzy powinni przygotować program dla szerokiej publiczności, w tym dla dzieci i młodzieży.
- W programie EDD powinny znaleźć się wystawy, wykłady, koncerty, imprezy plenerowe itp.
- Wszystkie kraje uczestniczące w obchodach używają oficjalnej nazwy: Europejskie Dni Dziedzictwa.
- Logo EDD powinno pojawić się na wszystkich materiałach promocyjnych.
- Miejsca udostępnione w ramach EDD powinny być oznakowane oficjalną flagą EDD.
„Dziedzictwo – źródło tożsamości” - to hasło kolejnej, XXII już edycji Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce.
Jesteśmy przekonani, że tak uniwersalny temat może interpretowany i powiązany z wieloma aspektami, które czerpią z naszej wspólnej przeszłości, jak poczucie przynależności do własnej społeczności czy narodu, więź z historią, językiem, tradycją i rodziną. Tożsamość daje szansę zrozumienia szerszego kontekstu relacji z otoczeniem a co za tym idzie umożliwia bardziej świadome obcowanie z zabytkiem.
Jednocześnie poprzez, występujący w temacie przewodnim termin „źródło”, chcemy zwrócić szczególną uwagę na niedostrzegany na co dzień związek kultury i historii z wodą. Źródła wody jako kluczowy czynnik w dziejach osadnictwa, sieć dróg wodnych, która poprzez handel i wymianę kulturalną stała się ważnym historycznie elementem rozwoju państwa pozostawiły silny ślad w dziedzictwie materialnym – między innymi budownictwo okrętowe, porty, latarnie morskie, mosty, młyny wodne, jak również niematerialnym – jak na przykład obrzędowość związana z wodą lub zwyczaje marynistyczne.
Europejskie Dni Dziedzictwa 2014 odbędą się tradycyjnie w drugi i trzeci weekend września
(13-14 i 20-21 września 2014).
Materiał
opracowany na podstawie strony Narodowego Instytutu Dziedzictwa koordynującego EDD
(www.edd.nid.pl)
